انواع کاتانا

کاتانا (یا کِتانا) نام یک نوع شمشیرژاپنی است که از قرن 13 مورد استفاده سامورایی های ژاپن بوده‌است. لغت «کتانا» در زبان ژاپنی باستان به معنی شمشیر است.
از ویژگیهای بارز کتانا شکل زیبای آن و استحکام خارق العاده‌اش است. در طول تاریخ شکل آن تغییرات مختصری یافته ولی اصول پایه آن همچنان بدون تغییر مانده ‌است. از جمله ویژگی‌های کتانا می‌توان به شکل منحنی تیغه آن اشاره کرد. همچنین یک طرف شمشیر (لبه داخلی آن) بسیار تیز است و اصولا قسمت عقب سطح شمشیر از قسمت تیز و برنده آن کلفت‌تر است.
کتانا اصولا برای بریدن اجزا بدن طراحی شده تا زخمی کردن دشمن، به همین دلیل هر تیغه آن به شکل خاصی طراحی شده ‌است تا قدرت برندگی آن هرچه بیشتر اثرگذار باشد.

تقسیم بندی شمشیرهای ژاپنی

شمشیرهای ژاپنی اصولا بر چهار پایه طبقه بندی و تقسیم می‌شوند

تقسیم بندی برپایه اندازه تیغه آن

    تمام شمشیرهای ژاپنی بر این پایه تولید می‌شوند. چیزی که شمشیرهای ژاپنی را از یکدیگر متمایز می‌کند طول تیغه آن است. شمشیرهای ژاپنی با واحد شکو (Shaku) اندازه‌گیری می‌شوند. (۱ شکو = تقریباً برابر است با ۳۰٫۳ سانتی متر و یا ۱۱٫۹۳ اینچ) همچنین برای دقت بیشتر هر «سان», «بو» و «رین» (بترتیب برابر با یک دهم, یک صدم و یک هزارم شکو) مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال: تیغه کمتر از یک شکو(۳۰ سانتی متر) یک تانتو )خنجر) نامیده می‌شود.

• تیغه بزرگتر بین یک تا دو شکو (یعنی بین ۳۱ تا ۶۱ سانتی متر) شوتو (شمشیر کوتاه) نامیده می‌شود. معروف‌ترین انواع شوتو شمشیرهای واکیزاشی و کوداچی هستند.
• تیغه بلندتر از دو شکو (۶۱ سانتی متر) دایتو (شمشیر دراز) نامیده می‌شود. شمشیرهای کتانا در این بخش قرار می‌گیرند که متداول‌ترین نوع شمشیر ژاپنی هستند.
• تیغه بلندتر از سه شکو (۹۰ سانتی متر) آداچی و یا نوداچی خوانده می‌شوند. اینگونه شمشیرها کاربرد کمتری دارند و استفاده چندانی ندارند.

تقسیم بندی بر پایه نوع سبک رزمی مدرسه سامورایی و استان سازنده آن

از نوع شمشیر ژاپنی، می‌توان به محل ساخت و مدرسه سامورائی که شمشیر در آن ساخته شده‌است پی برد.

در واقع هر6 مدرسه معروف و صاحب سبک سامورائی، یعنی مدرسه سوشو، باماتو، بیزن، باماشیرو، مینو و واکیمونو که هر کدام در استان‌هایی به همین نام متمرکز بودند، بخاطر خواص منحصر بفرد شمشیرهای خود مشهور بودند. برای مثال شمشیرهایی که در استان مینو ساخته می‌شدند بخاطر قدرت بسیار بالای برندگی و یا شمشیرهای استان یاماتو به خاطر خسته نشدن دست و سبکی شمشیر معروف بودند.

همچنین هر یک از این مدارس امضاء مخصوص مدرسه خود را بر روی شمشیرهایشان حک می‌کردند.

تقسیم بندی بر پایه سیر و زمان ساخت آن

• تا قبل از سال ۹۷۸ میلادی: در این سال‌ها شمشیرهای «چوکاتو» و یا «جوکوتو» که دارای تیغه‌ای صاف و شکل‌های غیرمعمول و عجیب بودند رواج بسیار داشتند.
• از ۹۷۸ تا ۱۵۹۷ میلادی: در این سالها شمشیرهای موسوم به «کوتو» متداول گشت. در این دوره تاریخی هنر شمشیرسازی ژاپن به شکوفایی قابل توجهی رسید. گونه‌های اولیه «کوتو» شکل‌های نامناسبی داشتند، بطوریکه دسته‌های شمشیر شکلی منحنی‌وار داشت. این شمشیرها همچنین در ابتدا در دست کمی سنگین بودند ولی بعدها اشکالاتشان بهبود قابل توجهی یافت و تغییراتی اساسی در شکل کوتوها ایجاد شد.
• از ۱۵۹۷ تا ۱۷۶۰ میلادی: در این سالها شمشیرهای موسوم به «شینتو» که به زبان ژاپنی به معنای «شمشیر جدید» بود متداول گشت .اما از لحاظ کیفیت، این شمشیرها در مقام پایین‌تری نسبت به شمشیرهای «کوتو» قرار داشتند و سامورایی‌های متمول همچنان از شمشیرهای «کوتو» استفاده می‌کردند.
• از ۱۷۶۰ تا ۱۸۷۶ میلادی: در این سالها نوع جدید و بهبودیافته شمشیرهای «کوتو» طراحی و ساخته ‌شد که اصولا «شین شینتو» یا «شمشیرهای جدید جدید» نام گرفتند. این شمشیرها از شمشیرهای «شینتو» کیفیتی بالاتر داشتند اما همچنان شمشیرهای «کوتو» حرف اول را می‌زدند.
• از ۱۸۷۶ تا امروز: بعد از وضع قانون هایتوره ای که حمل سلاح و شمشیر در میادین شهر را ممنوع می‌کرد تیغه‌هایی که به صورت کارخانه‌ای ساخته می‌شدند را به صورتی استهزاءآمیز «گانتو» نامیدند . «گانتو»ها که بیشتر به شمشیرهای سواره نظام کشورهای فرانسه و انگلیس شبیه بودند تا کاتاناها (اگرچه «گانتو»ها شکل شمشیرهای کاتانا را نیز تا حد زیادی حفظ می‌کردند) اندازه‌ای کوتاهتر از شمشیرهای «شینتو» و «شین شینتو» داشتند.

تقسیم بندی بر پایه نوع حمل و پوشش آن:

نام چند تن از معروف‌ترین سازندگان کاتانا:

ماسامونه---  هاتوری هانزو ---- موروماسا ----- آماکونی -----  مونه چیکا